Ervaringsverhaal van CAT specialisten

Als inspiratiebron voor toekomstig CAT-specialisten en andere belangstellenden wordt hieronder een ervaringsverhaal weergegeven. Twee verpleegkundigen, tevens CAT-specialisten, die inmiddels al een aantal jaren met CAT werken op een afdeling binnen Lentis Zuidlaren delen hun ervaringen met CAT. Links op de foto Johanna en rechts op de foto Marijke.

Wat is CAT?

De CAT-specialisten zouden cognitieve adaptatie training beschrijven als: ‘’een hulpmiddel voor mensen, waarbij je niet kijkt naar de beperking van iemand maar naar de mogelijkheden die iemand nog heeft. Hierbij zet je hulpmiddelen in waardoor iemand toch zijn dagelijkse dingen kan uitvoeren en zelf regie in dingen kan nemen. Hierdoor verbetert uiteindelijk iemands zelfbeeld en krijgt iemand weer vertrouwen om verder te kunnen. Hierbij is het van belang dat iemand succesmomenten ervaart. Het is dus de bedoeling dat je niet naar de problemen kijkt die iemand heeft, maar kijkt naar oplossingen. CAT kan ervoor zorgen dat iemand dingen weer kan oppakken die hij of zij anders nooit meer zou doen’’.

Enkele voorbeelden

Wat zij hierbij vooral belangrijk vinden is dat iemand zelf een herstel ervaart en zich vooral waardevol voelt. Een voorbeeld uit de praktijk dat een van de CAT-specialisten aankaart is de volgende: ‘’ik heb een tijdje een man begeleid bij wie we het CAT-plan ingevuld hebben. Een van de doelen die hieruit naar voren kwam was dat hij wilde reizen met het openbaarvervoer. Daar ben ik uiteindelijk mee aan de slag gegaan. Eerst heb ik een ov-chipkaart aangeschaft en daarna ben ik met hem naar het station geweest. Hier hebben we samen gekeken en getest hoe de incheckpalen werken. Toch vond meneer het nog lastig hoe hij precies in- en uit moest checken bij de paaltjes. Vervolgens ben ik met meneer in gesprek gegaan om te achterhalen wat hij verder nodig heeft om zelf in te kunnen checken en te kunnen reizen. Dit bleek een stappenplannetje te zijn. Hierna heb ik voor hem een klein geplastificeerd papiertje gemaakt met de stappen erop die hij moet doorlopen. Dat is iets wat je altijd doet bij CAT. Je vraagt de persoon wat hij of zij nodig heeft en daar verzin je iets op. Het doel is behaald doordat meneer uiteindelijk zelfstandig met het openbaarvervoer naar zijn moeder kon reizen. Dit vind ik echt een succesverhaal omdat meneer het erg prettig vond dat hij nu ook bij zijn moeder op bezoek kon gaan en zijn moeder niet altijd alleen bij hem hoefde langs te komen. Een aantal maanden later is zijn moeder verhuisd en toen hebben we het hele proces gewoon nogmaals doorlopen. Ook hierna pakte hij het weer hartstikke goed op. Zo zie je maar dat wanneer er een knikje in de kabel is, het proces toch weer kan doorgaan als je het weer oppakt’’.

Ook komen er zinvolle interventies van de grond door het gesprek aan te gaan met de cliënt en goed te blijven observeren. Ondanks hier niet direct rekening is gehouden met het niveau van executief functioneren, kunnen ook kleine interventies als deze zeer nuttig zijn. Zo zag een verpleegkundigen het volgende gebeuren tijdens de dagelijkse zorg, waarop zij de volgende interventie heeft bedacht. ‘’Een meneer die duidelijk wist dat hij zijn tanden drie minuten moest poetsen liep iedere keer met zijn tandenborstel in zijn hand naar de woonkamer. Hier ging hij onder de klok zijn tanden staan poetsen, omdat hij zo de tijd kon bijhouden. Het lukte hem niet om zijn tanden te poetsen in de badkamer, omdat hier geen klok hing. Toen ik dit zag gebeuren stelde ik voor of meneer het prettig zou vinden om een klok te krijgen in de badkamer, zodat hij zijn tanden gewoon bij de wastafel zou kunnen poetsen’’.

Een ander voorbeeld van een interventie die opgezet is na een observatie. ‘’Ik begeleidde een tijdje een meneer die iedere dag onderuitgezakt in de stoel griesmeel at als ontbijt. Hij at iedere morgen alleen en had hierdoor geen sociaal contact. Toen ik dit steeds zag gebeuren ben ik met hem in gesprek gegaan en heb ik gevraagd of hij nog andere wensen had met betrekking tot het ontbijt. In eerste instantie had hij deze niet, maar inmiddels zijn we zover dat hij bijna iedere morgen aan tafel met andere bewoners twee bruine boterhammen, griesmeel of iets anders eet. En natuurlijk is het ook geen probleem als hij af en toe geen zin heeft om aan tafel te eten en in de stoel eet. Als er maar vooruitgang zichtbaar is en de cliënt er zelf het belang van inziet!’’.

Voortgang monitoren

De verpleegkundigen geven aan dat zij als CAT-specialisten vooral bezig zijn met het monitoren van de acties die zij hebben uitgezet. Vragen die zij zichzelf geregeld stellen zijn: loopt het allemaal nog, moet er iets aangepast worden of gaan dingen juist goed. Om een ingezet hulpmiddel te evalueren gaan zij in gesprek met de cliënt.

Ervaringen van mensen die met CAT zijn begeleid

De CAT-specialisten geven aan dat sommige cliënten misschien niet direct doorhebben dat ze met CAT aan het werk zijn. Toch geven cliënten af en toe aan dat zij de hulpmiddelen die ingezet zijn wel prettig en handig vinden. Zo gaf een cliënt onlangs aan de CAT-specialisten terug dat hij de lijsten die opgehangen zijn handig vindt. Hierdoor weet hij wat hij doen moet en kan hij zich hieraan houden.

''Gewoon het gesprek aangaan''

Het grootste voordeel van het omgevingsinterview vinden zij dat je achter zoveel informatie komt wat anders nooit gezien zou worden. Wat zij toekomstige CAT-specialisten graag mee willen geven is: ‘’ga een interview of gesprek open in. Vaak heb je al een bepaald idee over hoe iemand activiteiten uitvoert, maar probeer dit los te laten. Ga gewoon in gesprek met iemand en probeer in gedachten te houden dat je niets weet en vul geen dingen in. Het is belangrijk om alles uit te vragen, want hierdoor krijg je veel informatie boven tafel die anders verborgen blijft’’. Daarnaast geven zij aan dat het zinvol is om niet binnen te komen en te verkondigen dat je een interview komt afnemen, omdat sommige cliënten hierdoor afhaken. Het werkt beter om gewoon het gesprek aan te gaan en dingen te vragen. Vaak vinden mensen het dan juist leuk dat je wat langer de aandacht voor ze hebt en ratelen ze maar door. Toon daarnaast ook begrip wanneer iemand niet in staat is om het interview af te laten nemen. Probeer dan een nieuwe afspraak met iemand te maken voor de dag erna bijvoorbeeld.

Toegespitst op het individu

Wat de CAT-specialisten vooral leuk vinden aan CAT is dat er niet volgens een vast patroon gewerkt wordt en er bij iedereen maar lijstjes opgehangen moeten worden. Het is juist de bedoeling dat hulpmiddelen toegespitst worden op het individu. Zij geven aan dit in de praktijk te doen door naar iemands wens te luisteren en goed te bestuderen wat er uit de testjes komt. Wat is iemands cognitieve probleem? Volgens hen is het belangrijk om hier rekening mee te houden en hier uiteindelijk op in te spelen. Verder is hun ervaring dat zij door het gebruik van CAT anders zijn gaan kijken naar bepaalde dingen. Het grootste verschil wat zij ervaren is dat zij meer oplossingsgericht te werk gaan. Wat belangrijk is om CAT te laten slagen is dat interventies worden gedragen door het team. Wanneer er geen routine is in het ondersteunen van de hulpmiddelen, wordt de persoon er de ene keer wel op gewezen en de andere keer niet. Wij proberen te communiceren over de hulpmiddelen doormiddel van de e-mail. Ook is het belangrijk als CAT-specialist om mensen enthousiast te maken voor interventies die je inzet. Zo krijg je andere collega’s ook mee. Je moet het toch met elkaar doen!